Uwaga! To jest wersja eksperymentalna. Wersję stabilną znajdziesz tutaj.

Tryb oznajmujący

Czasy od tematu czasu teraźniejszego

Od tematu czasu teraźniejszego tworzymy następujące czasy:

Teraźniejszy (Ενεστώτας)
Przeszły niedokonany (Παρατατικός)
Przyszły niedokonany (Μέλλοντας διαρκείας)

Czas teraźniejszy

Czas teraźniejszy (ενεστώτας) tworzymy przez dodanie do tematu czasu teraźniejszego następujących końcówek osobowych:

	Α	Β₁	Β₂
1. os.	-ω	-άω	-ώ
2. os.	-εις	-άς	-είς
3. os.	-ει	-ά,-άει	-εί
1. os.	-ουμε	-άμε	-ούμε
2. os.	-ετε	-άτε	-είτε
3. os.	-ουν	-ούν(ε)	-ούν(ε)

W stronie biernej:

	Α	Β₁	Β₂
1. os.	-ομαι	-ιέμαι	-ούμαι
2. os.	-εσαι	-ιέσαι	-είσαι
3. os.	-εται	-ιέται	-είται
1. os.	-όμαστε	-ιόμαστε	-ούμαστε
2. os.	-εστε, -όσαστε	-ιέστε, -ιόσαστε	-είστε
3. os.	-ονται	-ιούνται	-ούνται

Czas przeszły niedokonany

Końcówki osobowe czasu przeszłego:

-α

-ες

-ε

-αμε

-ατε

-αν(ε)

Czasowniki koniugacji Α tworzą czas przeszły niedokonany (παρατατικός) od tematu czasu teraźniejszego przez przesuniecie akcentu na trzecią zgłoskę i użycie końcówek osobowych. Jeśli temat razem z końcówką osobową ma tylko dwie zgłoski, do tematu dodaje się akcentowany przedrostek έ (έ αύξηση).

Czasowniki koniugacji Β tworzą czas przeszły niedokonany przez dodanie do tematu czasu teraźniejszego przyrostka ούσ i końcówek czasu przeszłego.

Czasowniki koniugacji Β₁ mogą również tworzyć παρατατικός za pomocą przyrostka αγ: μιλούσα oraz μίλαγα.

Strona bierna czasu przeszłego niedokonanego tworzy się od tematu czasu teraźniejszego przez dodanie następujących końcówek:

	Α	Β₁	Β₂
1. os.	-όμουν	-ιόμουν	-ούμουν
2. os.	-όσουν	-ιόσουν	-ούσουν
3. os.	-όταν	-ιόταν	-ούνταν
1. os.	-όμασταν,-όμαστε	-ιόμασταν,-ιόμαστε	-ούμαστε
2. os.	-όσασταν,-όσαστε	-ιόσασταν,-ιόσαστε	-ούσαστε
3. os.	-ονταν	-ιούνταν,-ιόνταν	-ούνταν

Czas przyszły niedokonany

Czas przyszły niedokonany (μέλλοντας διαρκείας, nazywany również ο συνεχύ) tworzymy za pomocą cząstki θα i czasu teraźniejszego czasownika.

Czasy od tematu aorystu

Temat aorystu strony czynnej

Temat aorystu strony czynnej tworzy się przez dodanie przyrostka -σ do tematu czasu teraźniejszego. Przy tym może zachodzić odmiana końcowej spółgłoski tematu na -ξ lub -ψ:

Zakończenie aorystu	Zakończenie tematu	temat ενεστώτας	temat αόριστος	ενεστώτας	αόριστος

-σ	-ν	χαν	χασ	χάνω	έχασα
	-θ	νιωθ	νιωσ	νιώθω	ένιωσα
	-ζ	διαβαζ	διαβασ	διαβάζω	διάβασα

-ξ	-κ	πλεκ	πλεξ	πλέκω	έπλεξα
	-γ	ανοιγ	ανοιξ	ανοίγω	άνοιξα
	-χ	προσεχ	προσεξ	προσέχω	πρόσεξα
	-σκ	διδασκ	διδαξ	διδάσκω	δίδαξα
	-χν	φτιαχν	φτιαξ	φτιάχνω	έφτιαξα
	-ζ	αλλαζ	αλλαξ	αλλάζω	άλλαξα

-ψ	-π	λειπ	λειψ	λείπω	έλειψα
	-β	σκαβ	σκαψ	σκάβω	έσκαψα
	-φ	βάφ	βαψ	βάφω	έβαψα
	-εύ	δουλεύ	δουλεψ	δουλεύω	δούλεψα
	-αύ	παύ	παψ	παύω	έπαψα

Od tematu aorystu tworzymy czasy:

Aoryst -- Αόριστος
Przyszły dokonany -- Μέλλοντας στιγμιαίος
Przeszły dokonany -- Παρακείμενος
Zaprzeszły -- Υπερσυντέλικος
Przyszły złożony -- Συντελεσμένος μέλλοντας

Aoryst

Aoryst wyraża czynność dokonaną w przeszłości bez względu na jego trwałość, powtórzenia oraz stosunek do innych czynności w przeszłości.

Czas ten tłumaczymy na język polski przez czas przeszły czasownika postaci dokonanej, na przykład:

Έζησε στην Αμερική 20 χρόνια.

Przeżył w Ameryce 20 lat.

Έγραψε 15 βιβλία.

Napisał 15 ksiąg.

Aoryst tworzymy dodając do tematu aorystu końcówki osobowe czasu przeszłego

-α

-ες

-ε

-αμε

-ατε

-αν(ε)

Aoryst zawsze jest akcentowany na trzeciej sylabie. Jeśli forma czasownika w aoryście ma tylko dwie sylaby, na początku dodaje się przedrostek (augment) έ (έ αύξηση):

νομίζω	νόμισα
δένω	έδεσα

Przedrostek έ, który dostają czasowniki dwusylabowe w αόριστος oraz παρατατικός nazywa się sylabowym (συλλαβική).

Aoryst większej części czasowników dwusylabowych tworzy się przez przedrostek έ. Niemniej jednak, niektóre czasowniki używają w tym celu przedrostka ή:

θέλω	ήθελα
ξέρω	ήξερα
πίνω	ήπια

Czasowniki pochodne, tzn. utworzone przez dodanie przyimka lub przedrostka do czasownika dwusylabowego, które się rozpoczynają od spółgłoski, otrzymują έ dodatkowe między przedrostkiem a tematem czasownika pierwotnego (samogłoska dodatkowa wewnętrzna -- εσωτερική αύξηση):

Przedrostek	Ενεστώτας	Παρατατικός	Αόριστος
υπό	υπο-γράφω	υπ-έγραφα	υπ-έγραψα
περί	περι-γράφω	περι-έγραφα	περι-έγραψα
εισ	εισ-πράττω	εισ-έπραττα	εισ-έπραξα
επί	επι-τρέπω	επ-έτρεπα	επ-έτρεψα
εκ	εκ-φράζω	εξ-έφραζα	εξ-έφρασα
εκ	εκ-δίδω	εξ-έδιδα	εξ-έδωσα
εν	εν-τασσω	εν-έτασσα	εν-έταξα
	εγ-κρίνω	εν-έκρινα	εν-έκρινα
	εμ-πνέω	εν-έπνεα	εν-έπνευσα
εν+διά	ενδια-φέρω	ενδι-έφερα	ενδι-έφερα
συν	συμ-βαίνει	συν-έβαινε	συν-έβη
	συγ-κρίνω	συν-έκρινα	συν-έκρινα
	συν-δέω	συν-έδενα	συν-έδεσα

Uwagi:

Jeśli przyimek kończy się na samogłoskę, samogłoska ta z reguły się usuwa:
υπογράφω => υπέγραφα
εκ przetwarza się na εξ:
εκλέγω => εξέλεγα

Niektóre czasowniki (zwykle złożone), których czasownik pierwotny poczyna się od α lub ε, tworzą czas przeszły przy pomocy samogłoski dodatkowej η. Taka samogłoska nazywa się czasową (χρονική).

Ενεστώτας	Παρατατικός	Αόριστος
υπ-άρχω	υπ-ήρχα	υπ-ήρξα
παρ-άγω	παρ-ήγα	παρ-ήγαγα

Podsumowując, możemy powiedzieć że do utworzenia czasów przeszłych używa się następujących samogłosek dodatkowych:

Sylabowa (Συλλαβική) ε
1. Zewnętrzna (εξωτερική): έγραφα
2. Wewnętrzna (εσωτερική): υπέγραφα
Czasowa wewnętrzna (χρονική εσωτερική) η: υπήρχα

Temat aorystu strony biernej

Końcówka tematu aorystu strony biernej zależy od końcowki tematu strony czynnej:

Strona czynna	Strona bierna
-σ	-θηκ, -στηκ
-ξ	-χτηκ
-ψ	-φτηκ, -φθηκ

Poniższa tabela podaje bardziej szczegółowy opis:

Temat αόριστος	Temat ενεστώτας	ενεστώτας	αόριστος
-θηκα	νομαι	κρί νομαι	κρί θηκα

-άνθηκα	αίνομαι	απολυμ αίνομαι	απολυμ άνθηκα
-άνθηκα	άνομαι	αισθ άνομαι	αισθ άνθηκα

-άθηκα	αίνομαι	ζεστ αίνομαι	ζεστ άθηκα

-στηκα	ζομαι	ετοιμά ζομαι	ετοιμά στηκα
	θομαι	πεί θομαι	πεί στηκα
	νομαι	πιά νομαι	πιά στηκα

-χτηκα	κομαι	πλέ κομαι	πλέ χτηκα
	γομαι	ανοί γομαι	ανοί χτηκα
	χομαι	δέ χομαι	δέ χτηκα
	σκομαι	διδά σκομαι	διδά χτηκα
	χνομαι	ρί χνομαι	ρί χτηκα
	ζομαι	κοιτά ζομαι	κοιτά χτηκα

-φτηκα	βομαι	κρύ βομαι	κρύ φτηκα
	φομαι	βά φομαι	βά φτηκα
	φτομαι	σκέ φτομαι	σκέ φτηκα

-εύτηκα	εύομαι	μαγ εύομαι	μαγ εύτηκα

Czas przyszły dokonany

Czas przyszły dokonany (Μέλλοντας στιγμιαίος, nazywany również ο απόλυτος) tworzy się od tematu aorystu przez dodanie końcówek osobowych czasu teraźniejszego.

Czasy dokonane złożone

Czasy dokonane tworzymy opisowo za pomocą czasownika posiłkowego έχω w odpowiedniej formie osobowej oraz czasownika odmienianego w trzeciej osobie liczby pojedynczej trybu łączącego:

	Przeszły dokonany (Παρακείμενος)	Zaprzeszły (Υπερσυντέλικος)	Przyszły złożony (Συντελεσμένος μέλλοντας)
εγώ	έχω διαβάσει	είχα διαβάσει	θα έχω διαβάσει
εσύ	έχεις διαβάσει	είχες διαβάσει	θα έχεις διαβάσει
αυτός	έχει διαβάσει	είχε διαβάσει	θα έχει διαβάσει
εμείς	έχουμε διαβάσει	είχαμε διαβάσει	θα έχουμε διαβάσει
εσείς	έχετε διαβάσει	είχατε διαβάσει	θα έχετε διαβάσει
αυτοί	έχουν διαβάσει	είχαν διαβάσει	θα έχουν διαβάσει